II. Bài tập tiếng Việt
1. (Bài tập 1, SGK) Tìm và giải thích nghĩa của các từ địa phương trong những câu dưới đây (ở đoạn trích Người đàn ông cô độc giữa rừng của Đoàn Giỏi). Các từ đó được sử dụng ở vùng miền nào và chúng có tác dụng gì trong việc phản ánh con người, sự vật?
a) Tia thấy con ngủ say, tia không gọi.
b) Điều đó, má nuôi tôi quả quyết .
c) Chú em cầm hộ lọ muối chỗ vách kia đưa giùm qua chút!
d) Bả không thua anh em ta một bước nào đâu.
2. (Bài tập 2, SGK) Những từ nào trong các câu dưới đây là từ địa phương? Chúng được sử dụng ở vùng miền nào? Giải thích nghĩa của các từ địa phương đó và nêu tác dụng của việc sử dụng chúng trong đoạn trích Dọc đường xứ Nghệ (Sơn Tùng).
a) Ai tưởng tượng ra đầu tiên hình dáng các hòn núi nở hẳn là mắt tiên, cha nhể?
b) Đền ni thờ một ông quan đời nhà Lý đó, con ạ.
c) Việc đời đã dở dận, mi lại “thông minh” dở dận nốt.
3. Tìm các từ địa phương trong những dòng thơ dưới đây của Tố Hữu. Cho biết các từ đó được dùng ở vùng miền nào và chúng có tác dụng gì đối với việc phản ánh con người, sự vật, sự việc ở địa phương.
a) Bầm ơi có rét không bầm?
Heo heo gió núi, lâm thâm mưa phùn.
b) Anh à, từ hôm Tết tới nay Giặc đi ruồng bổ suốt đêm ngày
c) Bây chừ sông nước về ta
Đi khơi đi lộng, thuyền ra thuyền vào. [...]
Ghé tai mẹ, hỏi tò mò:
Cớ rằng ông cũng ưng cho mẹ chèo?
4. Tìm biện pháp tu từ so sánh trong câu dưới đây. Chỉ ra nét tương đồng giữa các sự vật được so sánh với nhau. Ba cha con Phó bảng lại thủng thẳng bước trên con đường mà sông núi mây trời đẹp như bức gấm thêu. (Sơn Tùng)
Bài Làm:
1.
| Câu | Từ ngữ địa phương | Vùng miền |
| a | Tía | Nam Bộ |
| b | má | Nam Bộ |
| c | giùm | Nam Bộ |
| d | Bả | Nam Bộ |
=> Những từ ngữ địa phương có tác dụng phản ánh lối sống, cách nói, giao tiếp của người ở địa phương đó.
2.
a)nớ: kia
b) ni: này
c) dớ dận: vớ vẩn
→ Chúng được sử dụng ở miền Trung (Nghệ An)
Tác dụng: tạo sự gần gũi cho lời văn, mang đậm phong vị địa phương và qua đó thể hiện sự đa dạng của tiếng Việt.
3.
a) bầm- miền trung
b) ruồng- miền trung
c) ưng - miền nam
4.
- Hình ảnh so sánh: “sông núi mây trời đẹp” với “bức gấm thêu”
- Nét tương đồng về tính chất giữa các sự vật được so sánh với nhau: là những hình ảnh mang nét đẹp tươi tắn, thu hút.